Tamas guna handleiding – een compleet overzicht

De Tamas guna, wat is dat eigenlijk?

Binnen de yoga filosofie wordt alles in de wereld verdeeld in twee hoofdcategorieën; purusha en prakriti.

Purusha wordt beschouwd als dat wat niet veranderlijk is, ofwel het bewustzijn, de essentie, het zelf. Prakriti omvat alles wat veranderlijk is.

Prakriti kun je zien als natuur, materie, en de wereld om ons heen. Ook de wereld binnen in ons zelf, gedachten en gevoelens vallen hieronder. Alles wat veranderlijk is dus.

Yoga helpt je om  onderscheid te maken tussen purusha, dat wat onveranderlijk is (ook wel de realiteit genoemd), en prakriti, dat wat veranderlijk is (ook wel de illusie genoemd).

Prakriti wordt onderverdeeld in drie eigenschappen en dit worden de Guna’s genoemd. Deze guna’s heten sattva (dit is de neutrale kracht), rajas (de actieve kracht) en tamas (de passieve kracht).

Als je begrijpt hoe deze guna’s zich uiten en hoe ze samenwerken, dan kun je betere keuzes maken in je leven.

Ben je benieuwd wat de guna’s inhouden? In deze serie blogs lees je er alles over!

In dit blog over de Tamas guna kom je onder andere meer te weten over:

• De guna’s in het algemeen
• Wat de tamas guna precies is
• De relatie tussen voeding en tamas
• De relatie tussen yoga en tamas
• Overige richtlijnen voor tamas

Lees je mee?

Wat is de tamas guna?

Tamas is de kwaliteit van donker, zwaarte en stilstaan. Je kunt het relateren aan het verleden, onwetendheid, weerstand en het vergroten van het ego.

Kenmerken van de tamas guna

Elke guna kun je omschrijven aan de hand van bepaalde kernwoorden. Voor tamas is dit als volgt:

• Passieve kracht
• Donker
• Zwaarte
• Traagheid
• Inactief
• Apathisch
• Lethargisch
• Chaos
• Stagnatie
• Lui, ongemotiveerd
• Saai
• Onbewust
• Destructief
• Verveeld
• Depressief
• Onwetendheid
• Afgunst

Verhoudingen van de guna’s

Alle drie de guna’s zijn aanwezig in alles, in mensen, voedsel, dieren, objecten en ervaringen.

De guna’s zijn altijd allemaal aanwezig in verschillende verhoudingen. Die verhouding is steeds aan verandering onderhevig. Er is echter per moment altijd één guna die overheerst.

Een teveel van één guna kan zich op een negatieve manier uiten. Het gaat altijd om balans en daarvoor zijn alle drie de guna’s nodig.

Teveel sattva kan leiden tot spiritueel egoïsme, teveel rajas kan zorgen voor hebzucht en workaholics en teveel tamas kan leiden tot onwetendheid.

De ene guna leidt vaak tot de andere guna. Stel je bevindt je in een sattvische staat en je voelt je tevreden en in balans. Dit kan ervoor zorgen dat je dat zo fijn vindt, dat het verlangen ontstaat om continu in een sattvische staat te leven. Automatisch kom je zo in een rajas staat terecht.

Het kan ook zo zijn dat de sattvische staat van tevredenheid over slaat in luiheid en passiviteit. Een staat waarin je alles als vanzelfsprekend gaat beschouwen. Zo kom je automatisch in een tamas staat terecht.

Het gaat erom dat je niet iets probeert vast te houden of iets weg probeert te duwen, maar dat je accepteert hoe het huidige moment is. Dit is overigens ook het basisprincipe van de vipassana meditatie.

De relatie tussen de tamas guna en voeding

In yoga en ayurveda wordt ook gesproken over de 5 elementen en deze kun je linken aan de guna’s. Sattva is gerelateerd aan ruimte, rajas aan lucht en tamas aan aarde. Sattva en rajas samen vormen vuur en sattva en tamas samen vormen water.

Dit kun je ook weer verder onderverdelen in de drie dosha’s. Ook voeding kun je onderverdelen volgens deze verschillende categorieën.

Voeding heeft de kwaliteiten van de guna’s in zich. Welke guna in welke mate aanwezig is, hangt af van het soort voeding en de manier van bereiding.

Tamas voeding:

• Alcohol
• Overrijp eten
• Tabak
• Drugs
• Te veel eten
• Bewerkt eten
• Opgewarmd eten (eten dat al eerder bereid is en later weer wordt opgewarmd – restjes van magnetron maaltijden en bevroren voedsel bijvoorbeeld)
• Rot eten
• Voedsel dat moeilijk te verteren is

Tamas voedsel dient zoveel mogelijk vermeden te worden. Het zorgt voor zwaarheid, loomheid van het lichaam en het creëert verveling in de geest. Het kan leiden tot verstopping en het is het soort voedsel dat wordt gelinkt aan ziektebeelden.

De relatie tussen yoga en de tamas guna

In een staat van tamas voel je je waarschijnlijk traag en heb je weinig zin in activiteit. Als je al behoefte hebt om yoga te doen, ben je misschien meer geneigd om yin of restorative yoga te doen.

Toch is het voor de balans juist belangrijk dat je in iets meer in actie komt. Aangezien dit niet makkelijk is, is het aan te raden om je yoga practice heel rustig te beginnen.

Je zou een practice kunnen doen waarbij je heel passief begint en daarna actiever wordt. Je kunt ook gewoon op je mat gaan zitten en een paar oefeningen doen waarvan je weet dat je ze prettig vindt.

Langzaam aan zul je merken dat je wat meer energie gaat voelen en dan wordt het vanzelf makkelijker om wat energiekere houdingen te doen.

Achteroverbuigingen, zonnegroeten, staande houdingen en dynamische bewegingen zorgen vaak voor meer energie. Sla je savasana niet over, maar maak hem ook niet te lang.

Belangrijk is om altijd vanuit compassie naar jezelf te kijken. Zeker als je erg neerslachtig voelt is het moeilijk om daar gewoon even uit te stappen.

Het heeft geen zin om jezelf tot actie te dwingen en iets te gaan doen waar je niet klaar voor bent. Doe het stapje voor stapje. Elke stap die je zet, is er één.

In dit geval werk je van een tamas staat, via een rajas staat, naar een sattva staat. Een regelmatige practice helpt je daar ontzettend goed bij, hieronder vertelt Rolf daar graag wat meer over.

Overige richtlijnen voor tamas

Tamas, met de kwaliteiten donker en traagheid, kan leiden tot periodes van bezinning en introspectie. Als de staat echter te lang aanhoudt, kan het leiden tot depressiviteit, bore-outs en burn-outs.

Als dat gebeurt, is het moeilijk om daar zelf uit te komen en waarschijnlijk heb je daar hulp bij nodig.

Indien het gaat om een tijdelijke staat van neerslachtigheid, donkerte en zwaarte dan is het belangrijk om dat onder ogen te zien. Wat maakt dat je je zo voelt? Ben je op de juiste plek in het leven? Kun je iets veranderen aan je omstandigheden?

Als tamas tijdelijk overheerst kun je dat in balans brengen door je onder andere te richten op de volgende dingen:

• Zorg dat je niet meer eet dan je nodig hebt
• Slapen is belangrijk, maar te veel slaap zorgt voor meer vermoeidheid
• Practice dagelijks en doe dit bij voorkeur in de ochtend. Je mind zit ‘s ochtends meestal nog niet in de weg en dan is discipline iets makkelijker op te brengen. Zo start je je dag al actief met tijd voor jezelf waardoor de kans groter is dat de rest van je dag op die manier voortzet. Het hoeft geen uur te duren, 5 minuten zonnegroeten in de ochtend kan al heel veel positieve impact hebben. (Tip! De video hierboven helpt je hierbij goed op weg)
• Richt je op wat actievere ademhalingstechnieken zoals kapalbhati en bhastrika of doe de Wim Hof ademhaling.
• Je kan er voor kiezen om je meditatie dynamisch te maken, zoals een wandelmeditatie.
• Zorg voor genoeg daglicht en sport bij voorkeur buiten

Hopelijk heb je veel aan dit blog gehad! Heb jij nog tips of andere inzichten? Laat het me dan weten in een reactie hieronder! 🙂