Vata dosha handleiding – een compleet overzicht

Vata dosha, wat is dat precies?

In deze reeks blogs kijken we naar de 3 verschillende dosha’s. De dosha’s komen meestal niet aan bod in een yogales maar hebben wel degelijk met yoga te maken.

Dosha is een begrip uit de Ayurveda.

Volgens de Ayurveda is ieder mens een combinatie van de vijf elementen: lucht, ruimte, vuur, water en aarde. De dosha’s bestaan uit een combinatie van deze elementen.

Daardoor ontstaan er 3 dosha types: vata (ruimte en lucht), pitta (vuur en water), kapha (water en aarde).

Ieder mens heeft al deze 3 dosha’s in zich, in een eigen unieke combinatie. Deze combinatie wordt bepaald bij de conceptie en wordt ook wel je prakruti (natuur) genoemd.

Als je weet wat jouw unieke combinatie is en welke dosha bij jouw dominant is, dan geeft dat inzicht in het type persoon dat je bent.

Door je voeding, yogavorm en leefstijl hierop aan te passen zul je je gebalanceerder en gezonder gaan voelen!

Om daar een beter beeld van te krijgen leg ik je in deze blog graag meer uit over:

• De dosha’s in het algemeen
• Wat de vata dosha precies is
• Vata kenmerken
• De relatie tussen voeding en vata dosha
• De relatie tussen yoga en vata dosha

Daarnaast vind je in deze blog ook een link naar een test om er achter te komen wat jouw dosha combinatie is. Benieuwd? Lees dan snel verder!

Wat is de vata dosha?

De elementen ether en lucht horen bij de Vata-dosha. Vata wordt ook wel vertaald als ‘wind’ of ‘dat wat dingen beweegt’. Beweging staat hier dus centraal.

Vata wordt weleens de koning van de doshas genoemd omdat het de levenskracht in het lichaam regelt en beweging en activiteit brengt in de pitta en kapha energie.

Door de beweging kan vata ook een onbalans in pitta en kapha teweegbrengen. Door deze grote impact wordt er gezegd dat een groot deel van ziekten te maken hebben met een vata verstoring.

Vata heeft betrekking tot het zenuwstelsel, de adem, spierbewegingen, circulatie, eliminatie en alle andere dingen in het lichaam die te maken hebben met beweging.

Je vindt de vata energie vooral in de darmen, dijen, botten, gewrichten, oren, huid, hersenen en zenuwen.

Kenmerken van de vata dosha

Elke dosha heeft zijn eigen lichamelijke en geestelijke kenmerken. Zoals gezegd heeft iedereen de 3 dosha’s in zich, alleen in andere verhoudingen.

Bij de meeste mensen is er één of zijn er twee dosha’s van nature meer aanwezig.

Maar omdat iedereen álle dosha’s in zich heeft, is het dus niet zo dat álle kenmerken van jouw meest dominante dosha’s ook daadwerkelijk zichtbaar zijn in jou. Dit verschilt per persoon.

Ben je benieuwd naar wat jouw dosha type is? Op deze website kun je een test doen om hierachter te komen. Hou er wel rekening mee dat zo’n test nooit perfect is, maar dat het een indicatie geeft.

Hieronder zie je de kenmerken die horen bij de vata dosha.

Lichamelijke kenmerken vata:

• Dun, smal postuur
• Bewegelijk lichaam
• Droge huid
• Droog haar
• Broze nagels
• Koude handen en voeten
• Gevoelig verteringssysteem
• Snelle manier van bewegen
• Sprekende ogen
• Transpireert niet snel

Geestelijke kenmerken vata:

• Spontaan
• Enthousiast
• Creatief
• Flexibel
• Energiek
• Actief
• Houdt van nieuwe ervaringen
• Communicatief vaardig
• Expressief
• Snelle denkers, snel van begrip
• Veranderlijk
• Goed geheugen wanneer er interesse is
• Mentaal snel instabiel
• Neiging naar angst en onrust

Bij vata kun je vooral denken aan de begrippen: koud, licht, droog, onregelmatig, subtiel, bewegelijk, snel, veranderlijk.

Balans en disbalans van vata dosha

In een ideale situatie zijn de dosha’s in jouw lichaam met elkaar in balans. Dat betekent dat ze aanwezig zijn in de voor jouw unieke natuurlijke verhouding.

Als een specifieke dosha in jouw lichaam meer aanwezig is dan normaal, dan is deze dosha verhoogd.

Wanneer een specifieke dosha in jouw lichaam minder aanwezig is dan normaal, dan is deze dosha verlaagd.

Beide situaties zorgen voor een disbalans in het lichaam.

Als de vata dosha in balans is dan zorgt dat voor energie, creativiteit, vrolijkheid, aanpassingsvermogen en initiatief. De geest is rustig en levendig en de communicatie is helder en sterk.

Als je je bedenkt dat de vata energie vooral over beweging gaat begrijp je waarschijnlijk dat een teveel aan vata energie zorgt voor rusteloosheid en een overactieve geest. Een gevoel van angst en stress gaat overheersen. Er kan slapeloosheid ontstaan en de vertering werkt slecht waardoor obstipatie kan ontstaan.

De vata dosha raakt uit balans door o.a koffie en alcohol, een gebrek aan routine, laat naar bed gaan en vata-stimulerende voeding.

Door te eten terwijl je tegelijkertijd bezig bent met andere dingen of door te eten terwijl je je angstig of neerslachtig voelt zorgt ook voor een disbalans, net als stress en zorgen.

Als je de vata dosha weer in balans wil brengen is het belangrijk om je te focussen op aarding, verwarming en routine.

Vata in balans brengen met voeding

• Eet redelijk grote hoeveelheden, maar overeet niet
• Eet vooral zoet en zout (vermijd daarbij wel zoveel mogelijk geraffineerde suikers)
• Neem vooral zoet eten, ‘zwaar’ fruit (zoals bananen, mango’s, vijgen, bananen, avocado’s, pruimen)
• Eet voornamelijk gekookt, warm voedsel
• Eet een gevarieerd aanbod van noten en notenpasta’s
• Gebruik veel (gezonde) vetten en oliën zoals kokosolie, olijfolie, sesamolie en ghee
• Gebruik verwarmende kruiden zoals kardemom, gember, kaneel, kruidnagel, mosterdzaad, tijm en zwarte peper
• Wees matig met salades en voeg een olierijke saus toe als je wel salades eet
• Wees matig met zoetmakers
• Beperk het eten van gedroogd of licht fruit (zoals appels, cranberries, granaatappels)
• Wees matig met bonen met uitzondering van tofu en mungbonen
• Vermijd rauwe groenten en met name diegene die gas produceren zoals kool, ui en spruitjes
• Vermijd zuivel na de avondmaaltijd

Daarnaast is het belangrijk om in een rustige omgeving te eten en je tijdens het eten echt te focussen op het eten. Zorg dus dat je de tijd neemt voor je maaltijden.

Vata in balans brengen met yoga

Voor de vata dosha zijn rustige, aardende yoga-oefening het beste. Als je zonnegroeten wil doen, doe ze dan langzaam en met aandacht.

Aangezien warmte kan helpen om de vata energie in balans te brengen, zou je een rustige vorm van hot yoga kunnen doen als je je daar goed bij voelt.

Verder is yin yoga een goede vorm van yoga om de bewegelijkheid in lichaam en geest tot rust te brengen. Hieronder kun je eens een korte les volgen!

Yoga, meditatie en pranayama oefeningen die fijn zijn voor de vata dosha zijn onder andere:

Asana’s: kindhouding en de boomhouding
Meditatie: mantra-meditatie
Pranayama: nadi shodani of brahmari
Affirmatie: ‘Ik ben gefocust en ik sta stevig in contact met de grond’

Overige richtlijnen die balans kunnen brengen

Met name routine en regelmaat is heel belangrijk voor de vata dosha. Eet drie maaltijden op vaste tijden, waarvan de lunch de grootste maaltijd is en het diner de lichtste maaltijd.

Ga bij voorkeur rond 22.00u naar bed en sta tussen 6.00 en 7.00u op. Een ochtendritueel kan ook een fijne bijdrage geven aan je routine.

Mediteer bijvoorbeeld direct na het opstaan, neem een uitgebreide douche en daarna een ontbijt.

Naast yoga kan het fijn zijn om te wandelen. Forest bathing kan heel kalmerend werken. Ga gerust ook eens met je blote voeten in het gras staan (doe het wel pas als het lekker warm is buiten!).

Daarnaast is het ook een goed idee om rustig te fietsen of aan qi cong te doen. Sporten is prima, maar hou je eigen energiepijl goed in de gaten en ga niet over je grenzen heen.

Aangezien warmte goed is voor vata, kan een dagje sauna ook heel fijn zijn. Dat draagt ook direct bij aan de nodige ontspanning.

Zorg verder overdag ook altijd dat je warm blijft met de juiste kleding. Of trakteer je zelf lekker op een vakantie naar de zon 😉

Massages met warme, zware oliën zoals sesamolie of amandelolie werken balancerend op de vata energie. Masseer bijvoorbeeld voor het slapen gaan je voeten met sesamolie.

Nog fijner is het als iemand anders je voeten voor je wil masseren 😉. Met een rustig, kalmerend muziekje op de achtergrond, een rustgevende lavendel of vanille geur draagt dat allemaal bij aan de gewenste ontspanning en een goede nachtrust.

Ben jij er al achter wat jouw dosha type is en houd je er bewust rekening mee in je leven? Deel hieronder dan jouw ervaringen en tips!