Het drie-enige brein – hoe stress ons brein beïnvloedt

Het drie-enige brein. Waarschijnlijk heb je er nog nooit van gehoord.

Er wordt een driedeling van het brein mee bedoelt waar het brein in opgedeeld is. Stress heeft een bijzondere relatie met deze onderdelen van het brein en verdient daarom een wat diepere uitleg.

In deze blog kom je erachter:

• Dat ons brein is opgebouwd uit drie delen
• Wat de functie is van ieder deel
• Wat je hersenen doen bij angst
• Hoe je deze kennis kunt toepassen in het dagelijks leven

Lees je mee?

Het drie-enige brein

Onze hersenen, ons brein, bestaan volgens de theorie van het drie-enige brein, uit drie delen met elk hun eigen functie. Dr Paul MacLean, de grondlegger van deze theorie, beschrijft dit als volgt:

1. Reptielenbrein of hersenstam

Het reptielenbrein is het kleinste en oudste deel van de hersenen. Het wordt ook wel het oerbrein genoemd. Voor dit gedeelte van de hersenen staat een ding centraal: overleven. Het zorgt voor gedragingen als vechten, vluchten en bevriezen.

Dingen als intuitie, drijfveren, instincten en voortplanting zijn gekoppeld aan het oerbrein. Het oerbrein reageert puur instinctief en automatisch en veelal onbewust. Het wegtrekken van je hand als iets heel heet is bijvoorbeeld gebeurt (gelukkig!) automatisch.

Wil je weten hoe je het reptielenbrein de baas kunt worden? Lees dan vooral ook dit blog.

2. Zoogdierbrein of limbisch brein

Dit wordt ook wel het emotionele brein genoemd. In dit gedeelte van de hersenen zitten je emoties en verlangens. Het is het gedeelte dat verbinding en plezier zoekt.

Dit deel van het brein zorgt er ook voor dat je gebeurtenissen onthoudt. Zo kan je die plezierige dingen herhalen en de niet zo fijne dingen vermijden.

3. Mensbrein of neocortex

Dit deel van de hersenen wordt ook wel het cognitieve brein genoemd. Het is het meest jonge en nieuwe gedeelte van de hersenen.

Neocortex betekent ‘nieuwe schors’. Het is dit deel van de hersenen dat ons onderscheid van dieren. Hier zitten functies als denken, kennis, observeren, analyseren, oordelen, intellect, leervermogen en taal.

Dit gedeelte van de hersenen zorgt ervoor dat we ons kunnen beheersen (en dat we dus die koekjes kunnen laten staan 😉 tenminste als we echt ons best doen ;)).

Het drie-enige brein bij angst

‘We hebben niets om bang voor te zijn, behalve de angst zelf’ – President Franklin D. Roosevelt.

Wat maakt nou dat we eigenlijk niets te vrezen hebben, behalve de angst zelf?

Het zit als volgt. In een noodsituatie, waarin echt sprake is van leven of dood, willen we maar een ding: overleven. Het is dus van uiterst belang dat ons oerbrein dan actief is.

In zo’n situatie gaat er bloed naar de achterhersenen, het oerbrein, en gaat er bloed weg van de prefrontale cortex, het mensbrein.

Dit betekent dat je bewustzijn en intelligentie op dat moment minder zijn. Zo kun je dus stellen dat je dommer bent als je bang bent.

Het is natuurlijk superzinvol dat we in een echte noodsituatie niet bewust hoeven na te gaan denken maar kunnen vertrouwen op ons instinct. Voor acute angst is dit dus zeer behulpzaam, maar bij chronische angst (ofwel chronische stress) is dit niet zo handig. Het kan er zelfs toe leiden dat de prefrontale cortex krimpt.

In de video hieronder vertelt Rolf je hoe je chronische stress kunt tegengaan.

Het drie-enige brein in het dagelijks leven

Wanneer je begrijpt dat je hersenen uit verschillende delen bestaan, dan kun je hier gerichter mee werken. Hoe beter de drie delen samenwerken, hoe beter je kan functioneren.

Als de link tussen je mensbrein en je reptielenbrein niet goed werkt, dan probeer je steeds met je verstand te beslissen wat je oerbrein (je intuitie) je wil zeggen.

Je gevoelens zijn verdoofd en je neemt rationale beslissingen (mensbrein) die los staan van de emoties en ervaringen in je lichaam (zoogdierbrein). Dit kan leiden tot heel veel lichamelijke en psychische problemen.

Als we invloed willen uitoefenen op onze emoties (en overtuigingen), dan willen we dat vaak doen met taal en ons denkvermogen. Dat is eigenlijk niet logisch, aangezien taal bij ons mensbrein hoort en emoties bij ons zoogdierbrein horen.

Dus als je iets wil doen op emotioneel vlak, kan het goed helpen om dat via het lichaam te doen. Hierbij kun je denken aan lichaamswerk zoals massages, ademhalingswerk, EMDR etc maar natuurlijk ook yoga!

Misschien heb je weleens een yogales gedaan waarbij opeens een heftige emotie boven kwam die je niet per se begreep? Dat heeft dus te maken met die verschillende delen van de hersenen! Die emoties komen niet uit het mensbrein maar uit de laag daaronder.

Dus mocht zoiets je eens een keer overkomen, realiseer je dan maar dat het juist hartstikke zinvol is dat het gebeurt. De hersenen doen hun werk ;).

---

Dit is een gastblog van Jorine Kuilman van Jorinekuilman.nl