De kleshas – de 5 oorzaken van menselijk lijden volgens de Yoga filosofie

Kleshas is een term waar je mogelijk nog nooit van gehoord hebt. Toch is het een belangrijk concept in de yoga filosofie. De kleshas liggen zelfs aan de basis van de hele oosterse filosofie!

Kleshas betekent zoiets als obstakels, problemen. Er wordt gesproken van 5 kleshas: avidya, asmita, raga, dvesa en abhinivesah.

Benieuwd wat de kleshas zijn en hoe deze van toepassing zijn in de praktijk? In deze blog lees je:

• Over de oorsprong en betekenis van de kleshas
• Hoe je zelf de kleshas kunt herkennen in het dagelijks leven
• Hoe je kunt omgaan met de kleshas in het dagelijks leven

Lees snel verder! 🙂

Betekenis van de kleshas

Klesha betekent obstakel, probleem, aandoening, kwelling of smart. Er wordt gesproken over 5 (‘panch’) kleshas.

Dit zijn de 5 redenen, of obstakels, waarom we als mensen lijden. De kleshas zijn dus de bron van alle problemen die je ervaart.

Die problemen zijn ontstaan omdat je je hebt geïdentificeerd met je persoonlijkheid, je ego in plaats van met je ziel.

Volgens de yoga filosofie is het begrijpen, accepteren en loslaten van de kleshas de manier om verlichting te bereiken. Zolang je vast blijft houden aan de kleshas blijf je gebonden aan de cyclus die menselijk lijden veroorzaakt.

Wanneer we de kleshas begrijpen en ermee om leren gaan, kunnen we pijn en lijden verminderen. We krijgen dan een beeld van onze innerlijke zelf, dat wat we in werkelijkheid zijn.

En ja wie weet kunnen we zo dus zelfs verlichting bereiken 😉

Wat zijn de 5 kleshas?

Avidya Klesha

Dit betekent onwetendheid. Het is de eerste klesha en vanuit hier ontstaan de andere kleshas. Dit is dus de meest belangrijke klesha.

Avidya gaat over dingen niet kunnen zien voor wat ze zijn. Je gelooft dat het tijdelijke oneindig is en je ziet niet de echte realiteit. Je ziet jouw perceptie van de waarheid in plaats van de echte waarheid.

Dit heeft dus vooral te maken met de lens waardoor je naar de wereld kijkt, je worldview.

We zien en maken onderscheid in dingen, mensen, gevoelens, terwijl alles vanuit hetzelfde komt en in essentie hetzelfde is. Je kan dit God noemen of Atman, De ziel, Het universum, Liefde, de Bron.

Als we in deze klesha blijven hangen weten we niet hoe we vervulling kunnen vinden, we kunnen het huidige moment niet accepteren zoals het is.

Deze klesha uit zich bijvoorbeeld wanneer je je vaak verward voelt, geen zingeving ervaart in je leven of wanneer je meer vertrouwt op dingen buiten jezelf in plaats van in jezelf.

Asmita Klesha

Dit staat voor valse identiteit, het gevoel ‘ik ben’. Naarmate we opgroeien creëren we een identiteit op basis van onze fysieke mentale en emotionele gesteldheid en we denken dat wij dat ZIJN.

Hiermee identificeer je je met je ego, met een zelf gecreëerd beeld van jezelf.

Denk bijvoorbeeld aan de identificatie met de verschillende rollen die je aanneemt in dit leven: de verantwoordelijke, de echtgenoot, de werknemer, de betrouwbare, de ouder.

Dit geldt dus voor zowel interne (‘ik ben slim’) als externe (‘ik ben arm’) identiteit. Maar al deze dingen BEN je niet, het is jouw gecreëerde perceptie en deze identiteit kan ook weer veranderen.

Raga Klesha

Dit element gaat over gehechtheid en verlangen. De dingen die we fijn vinden willen we graag zo lang mogelijk bij ons houden, we willen ze continu najagen.

Aangezien alles altijd verandert, kunnen we nooit voor eeuwig iets vasthouden. Dus deze gehechtheid veroorzaakt vroeg of laat lijden.

Dit creëert een cirkel waarin je steeds opnieuw op zoek gaat naar die fijne ervaring. Klinkt een beetje als een verslaving he? 😉

Hoe minder gehecht je bent aan je gevoelens, aan voorwerpen, aan mensen, aan wat dan ook, hoe meer je open staat voor dat wat er op je pad komt. Je staat er voor open om je comfort zone steeds opnieuw uit te stappen en te ontdekken wat er nog meer voor je is. Zo kom je steeds dichter bij je echte zelf.

Deze klesha uit zich bijvoorbeeld in verslavingen zoals alcohol en roken, maar ook suiker eten of juist extreem gezond willen eten, veel netflix kijken, veel willen sporten. Alles wat je een goed gevoel geeft en wat je graag continu wilt voelen.

Dvesha Klesha

Dit staat voor aversie. Het is het tegenovergestelde van Raga. Dit gaat over dingen en ervaringen waar je je van af wil zetten omdat je ze niet fijn vindt.

Wederom creëer je dus die cirkel waarin je steeds opnieuw die onprettige ervaringen probeert te vermijden.

De kunst is hier om je oude gewoontes en overtuigingen los te laten. Dat is spannend, want je weet niet wat er dan komt. Je geeft je over aan het onbekende. Maar groei ontstaat alleen in het onbekende.

Deze klesha uit zich bijvoorbeeld wanneer je moeilijke situaties en mensen uit de weg gaat.

Abhinivesha Klesha

Dit gaat over angst voor de dood. De meest diepe en universele klesha.

We weten wel dat we ooit dood gaan, maar die angst voor de dood zit diep in ons. Hierdoor kun je niet echt spirituele vrijheid ervaren.

Je herkent deze klesha aan de angst om ouder te worden en de angst om over de dood na te denken en er bij stil te staan.

In de video hieronder leg ik uit je hoe je beter met angsten in het algemeen om kunt gaan.

Tips om te werken met de kleshas:

Als je met de kleshas aan de slag wil gaan, moet je eerst erkennen dat ze er zijn.

Durf jezelf onder ogen te komen, durf te reflecteren, durf je eigen schaduwkanten te bekijken. Dat is de allereerste stap. (He, niemand zei dat het makkelijk zou worden ;)).

Het helpt dus om je wat meer te beseffen dat je een persoonlijkheid hebt ontwikkeld in de loop van de jaren en dat je je door middel van die persoonlijkheid uitdrukt hier op deze wereld.

We hebben die persoonlijkheid nodig in deze wereld, we hoeven er niet vanaf. Maar dat wil niet zeggen dat je dat BENT. Volg je nog? 😉

Als je de kleshas herkent bij jezelf, dan hoef je je er niet zo door te laten leiden. Een belangrijk algemeen signaal om de kleshas te herkennen is wanneer je twijfelt.

Je merkt dat je aan de ene kant iets graag wil, maar tegelijkertijd wil je een mogelijk ongewenst gevolg dat daarmee samenhangt niet. Zo ontstaat er twijfel. Je komt dan of tot stilstand of je gaat iets ‘half’ doen.

Je bereikt in beide gevallen niet wat je echt wil. Bij twijfel heb je overzicht nodig en dat bereik je niet door in de twijfel te blijven hangen.

Hieronder volgen nog een aantal tips per specifieke klesha.

Avidya

• Bedenk wat jouw belangrijkste waarden zijn en ga na of je volgens die waarden leeft
• Oefen om het vertrouwen in jezelf te vinden in plaats van bevestiging te zoeken bij anderen
• Je zou je eens kunnen verdiepen in bijvoorbeeld enneagrammen of boeken die je aan het denken zetten over de zin van het bestaan (Denk bijvoorbeeld aan Jip & Janneke. Grapje. Maar bijvoorbeeld Siddharta, van Herman Hesse is wel een van de yoga klassiekers die je aan het denken kan zetten).

Asmita

• Bekijk eens hoe jij jezelf definieert en hoe je jezelf ziet ten op zichte van anderen
• Verbreek met gewoontes en ervaar dat je kunt veranderen, je persoonlijkheid staat niet vast in steen

Raga en Dvesha

• Oefen om buiten je comfort zone gaan. Doe iets wat net oncomfortabel is, maar niet zo erg dat je het niet vol kunt houden.
• Beoefen vipassana meditatie, die meditatie is gericht op deze twee kleshas

Abhinivesha

• Dit is een moeilijke, maar het helpt om je te realiseren dat alle angsten die je hebt uiteindelijk terugkomen op de angst voor de dood.

In het algemeen zijn yoga en meditatie natuurlijk de beste tools om te werken met de kleshas. Je oefent in het afstand nemen van je gedachten en gevoelens en dit creëert helderheid. Je ziet hierdoor ook in dat alles altijd in verandering is.

Je ontdekt wie je bent op een diep niveau, waardoor alle kleshas meer en meer naar de achtergrond verdwijnen en steeds minder een beperking vormen.

Het beste wat je kunt doen om te werken met de kleshas iedere dag, is dus je Yoga en meditatie practice. Uiteraard gaat dit niet vanzelf en dus is consistentie in je practice heel belangrijk.

Hoe meer je alles kunt zien zoals het echt is, hoe meer je je ego los kunt laten en hoe meer je echt jezelf kunt zijn.

En de volgende keer dat je een klesha herkent, geef jezelf een schouderklopje. Het betekent namelijk dat je je er bewust van geworden bent en dat is altijd de eerste stap!