Luisteren kan veel zeggen

Dit is een gastblog van Monique Martens van Yogamo.nl.

Van een lieve collega kreeg ik eens een waxinelichtje kado met daarop de tekst “luisteren kan veel zeggen”.

We deelden samen een kamer en we waren voor elkaar een luisterend oor geweest, zowel voor het werk als privé. Ik vind het zo’n mooie tekst, omdat het zoveel betekent.

Als iemand wat tegen je vertelt heeft die persoon daar een bepaalde reden voor. En dat hoeft niet dezelfde reden te zijn die jij denkt. Iemand kan veel verschillende redenen hebben om zijn verhaal te vertellen.

Wel eens bij stilgestaan dat iemand iets wil vertellen om alleen zijn of haar verhaal kwijt te kunnen?

Niets meer en niets minder.

Woorden geven aan gedachten en deze hardop uitspreken geeft iemand ruimte in zijn hoofd. Zie het als een soort van ontlading. En ruimte geeft meer rust zonder dat de situatie daadwerkelijk veranderd.

Aan het verhaal van de ander hoeft dus niet altijd iets worden toegevoegd. Met andere woorden: je hoeft soms alleen te luisteren, te laten zien dat je de ander hoort, te laten zien dat je aandacht bij het verhaal van de ander is.

Tja, en hoe lastig is dat om je aandacht bij het verhaal van de ander te houden. Kun je luisteren en alleen met je aandacht zijn bij wat de ander te vertellen heeft? Of draait de machine in je hoofd op volle toeren en sta je te trappelen om jouw verhaal te vertellen? En breek je (bijna) in in het verhaal van de ander?

Echt luisteren is een kunst

Ik was eens op een verjaardagsfeest toen een bekende naast mij kwam zitten. Mijn fiets was die dag gestolen en ik was daar nog behoorlijk vol van. Ik wilde aan de bekende naast mij vertellen wat er gebeurd was, en begon met “Mijn fiets is vandaag gestolen”, maar ik kwam niet verder dan dat.

Voordat ik het wist luisterde ik naar het verhaal van de bekende naast mij dat bij hem wel drie fietsen gestolen waren en ik hoorde waar en wanneer……en ik kon mijn verhaal niet meer kwijt, tenminste niet aan hem.

Het heeft effect als je inbreekt in het verhaal van de ander: het verhaal verandert. Als je iemand zijn verhaal helemaal laat vertellen blijft het zijn of haar verhaal, puur dus.

Als je inbreekt worden jouw woorden onderdeel van het verhaal van de ander, de verhalenverteller dwaalt dan vaak af van hetgeen hij of zij wil vertellen. Je herkent het vast wel dat je in gesprek bent en je je ineens afvraagt “hoe komen we hier toch op?” of “waar hadden we het ook alweer over?”.

Ik moet toegeven, echt luisteren is een kunst. We dwalen snel af, we zitten snel in ons eigen verhaal. En dat gaat razendsnel. Je wordt snel afgeleid door je eigen gedachten. Gedachten die je een mening vormen, gedachten over wat een goed advies zou zijn, gedachten over hele andere dingen bijvoorbeeld wat je straks allemaal nog wil doen.

Ook kun je afgeleid worden door dingen om je heen, die in je directe omgeving gebeuren zoals een blaffende en spelende hond of een collega die lachend voorbij je kamer loopt. Weet dat het helemaal niet erg is om af te dwalen, dat doen we nu eenmaal, maar misschien wel eens leuk om te onderzoeken hoe dat bij jou werkt, toch?

Hoe kun je beter leren luisteren?

Een volgende keer als iemand iets aan je vertelt let er dan eens op:

• Wat voor gedachten gaan er door je heen? Registreren is voldoende, je hoeft er verder niets mee.
• Voel je de neiging om ook iets te willen zeggen? Doe het niet, zeg niets, voel alleen de neiging.
• Kijk je de ander aan of kijk je weg omdat je wordt afgeleid? En als je dan opmerkt dat je wordt afgeleid kun je je aandacht weer terugbrengen bij de ander en ga je weer verder met luisteren?
• Ben je te veel afgeleid en kun je het verhaal van de ander daardoor niet meer volgen, zeg dan dat je er even niet bij was. Dit is fijner voor de ander en ook beter voor jezelf. Straks zeg je ergens nee op terwijl het eigenlijk ja had moeten zijn.
• Wat zegt de gezichtsuitdrukking van de ander, kun je dat zien? Misschien heb je daar nooit zo op gelet, lichaamstaal vertelt je echter meer dan woorden.
• Kun je opmerken of de ander helemaal klaar is met zijn of haar verhaal? Als je dat niet zeker weet, kun je dat gerust vragen of gewoon wachten en een stilte laten vallen.

En het werkt natuurlijk ook andersom: als jij een verhaal vertelt, neem dan eens waar hoe de ander daarop reageert, luistert hij of zij echt naar je? Stelt hij of zij verdiepende vragen? Geeft hij of zij tekens van luisteren, zoals knikken of glimlachen?

Als we onszelf meer ruimte geven om te luisteren ontstaat er vanzelf ook meer ruimte bij de ander. We hebben dan echt contact met elkaar en dan kan een luisterend oor alleen al heel veel zeggen.