Upanishads – het pad naar de wijsheid!

De upanishads zijn onderdeel van de veda’s. De veda’s zijn oude geschriften die een belangrijke basis vormen voor yoga. Voor veel mensen zijn de upanishads het belangrijkste gedeelte van de veda’s. Benieuwd waarom dat zo is?

In deze blog lees je:

• Wat de upanishads zijn
• Waarom ze zo belangrijk zijn
• Wat de 10 meest bekende upanishads zijn
• De relatie met de upanishads en het dagelijkse leven

Wat betekent het woord Upanishads?

Het woord upanishads is opgebouwd uit drie delen ‘upa’, ‘ni’ en ‘sad’.

Upa betekent zeer dichtbij, hiermee wordt ‘het zelf’ bedoeld. Ni betekent stevig gevestigde kennis. Sad wordt vrij vertaald zoiets als vernietigen of bereiken.

Upanishads wordt in zijn geheel vertaald als ‘dat wat de onwetendheid vernietigd’ of ‘dat wat de zoeker helpt bij het bereiken van de hoogste wijsheid’.

Het wordt ook wel vertaald als ‘zitten bij de voet van’. Dit kan je zien als de leerling die bij de voeten van de leraar zit en zo de wijsheid ontvangt van zijn leraar.

Wat zijn de upanishads

De upanishads zijn onderdeel van de veda’s. De veda’s worden verdeeld in 4 categorieen: samhitas (mantra’s), brahmanas (rituelen), aranyakas (meer meditatieve rituelen) en als laatste de upanishads.

Dit laatste gedeelte, ook wel het vedanta genoemd, is de conclusie van de vedas. De upanishads worden ook wel gezien als het kennisgedeelte (jnana-kanda) en BKS Iyengar omschrijft het als ‘het filosofische gedeelte’ van de veda’s.

De upanishads zijn teksten, in de vorm van dialogen, hymnen en verhalen over levensvragen, zelfkennis en zelfrealisatie. Ze gaan over het mysterie van het leven. Wie ben ik? Wat is werkelijkheid? Wat is vervulling? Niet de antwoorden hierop, maar de vragen zelf staan centraal.

Er wordt in de traditie meestal gesproken van 108 upanishads, maar inmiddels lijkt het er op dat het er wel 200 tot 300 zijn. Mogelijk waren er ooit nog veel meer, maar niemand weet exact hoeveel het er waren.

De teksten kunnen op meerdere manieren geïnterpreteerd worden. Dit is een van de redenen dat er meerdere stromingen zijn binnen de Hindu filosofie. Dit draagt deels ook bij aan de verschillende yoga stromingen.

Veda onderwijs

In de loop van de jaren zijn er verschillende stromingen ontstaan die onderwijzen in de upanishads. Een van de bekendste en grootste stromingen is de Advaita vedanta.

Het onderwijs is gebaseerd op 3 pijlers: de upanishads, de bhagavad gita en brahmasutra. De Vedanta onderzoekt hoe we naar onszelf kijken.

Volgens Vedanta is zelfkennis het antwoord op de zoektocht naar geluk. In essentie zijn we al compleet, maar onwetendheid en overtuigingen laten ons iets anders geloven. Dit creëert lijden, pijn en ongeluk.

Positiever leren denken helpt je om dit lijden te overkomen.

Als je je negatieve overtuigingen kan loslaten, dan bevrijd je jezelf van alle obstakels die je dacht dat je had. Het bestuderen van de upanishads betekent dus eigenlijk het bestuderen van jezelf.

In deze traditie zijn er 10 upanishads uitgelicht. Dit komt doordat die specifieke upanishads voorzien zijn van commentaren door leraren van deze traditie, zoals Adi Shankara.

De 10 meest bekende upanishads

De upanishads zijn complexe teksten die niet makkelijk toegelicht kunnen worden in een paar regels. Je kan de teksten uiteraard zelf lezen in een boek, maar de teksten zijn zo vol met subtiele ‘mysteries’ dat je een docent nodig hebt om de teksten echt goed te kunnen begrijpen.

Toch heeft elke upanishad qua inhoud wel zijn eigen belangrijke kenmerken. Die kun je hieronder lezen.

‘ishāvāsyam idam sarvam
‘Alles wat er is, is Ishvara; moge je het als zodanig beschouwen’

Isha

Isha behoort tot de yajur veda. In deze upanishad wordt uitgelegd hoe alles in de wereld ishvara is, hoe alles God is, hoe alles een is. Het gaat over non-dualisme. Ook het belang van deugdzaam leven wordt hier uitgelegd.

Kena

Kena behoort tot sama veda. Deze upanishad benoemt dat intellectuele kennis ondergeschikt is in het spirituele pad aangezien je alleen verlichting bereikt met zelfkennis.

Katha

Behoort tot de yajur veda. Hier komt het belang van leven in het huidige moment aan bod. Ook het concept, moksha, het vrijbreken van de cyclus van hergeboorte en dood, wordt hier besproken.

‘what is here is also there; what is there, is also here. Who sees multiplicity but not the one indivisible Self must wander on and on from death to death.’

Prashna

Behoort tot de atharva veda. Hier wordt het belang van toewijding, devotion, besproken.

Mundaka

Behoort tot de atharva veda. Hier wordt onderscheid gemaakt tussen ‘hogere kennis’, zelf-actualisatie, en ‘lagere kennis’, intellectuele kennis.

Mandukya

Behoort tot de athar veda. Hierin wordt de spirituele betekenis van OHM benoemd en komt het belang van onthechting van afleiding aan bod.

In de video hieronder vertellen we je meer over OHM, ook wel AUM genoemd.

Taittiriya

Behoort tot de yajur veda. Dit gaat nog verder in op het thema eenheid en op rituelen.

Aitareya

Behoort tot de rig veda. Deze upanishad gaat over het plezier van leven volgens je dharma (je levenspad).

Chandogya

Behoort tot de sama veda. Deze upanishad lijkt erg op de volgende, brhadanayaka, maar in een meer poëtische vorm.

Brhadananyaka

Behoort tot de yajur veda. Hierin wordt Atman, het hogere zelf, en de onsterfelijkheid van de ziel besproken.

Toepassing van de upanishads in het dagelijks leven

Als je dit zo leest lijkt dit allemaal behoorlijk complex en abstract. Kunnen we nu echt iets met de upanishads in ons dagelijks leven?

Eigenlijk zie je de lessen van de upanishads in heel veel dingen terug, maar zijn we er ons niet bewust van.

Een van de dingen waar veel nadruk op wordt gelegd binnen de upanishads is uttishta, wat ‘wakker worden’ betekent. Je denkt dat je wakker bent, maar eigenlijk ‘slaap je’, je bent je niet echt bewust van alles.

Daarnaast laten de upanishads ons zien dat angst het grootste obstakel is in ons leven. Een van de belangrijkste dingen die je kunt doen in je leven is je angsten overwinnen.

Praktische tips:

• Oefen moeilijke yoga poses, zodat je uit je comfort zone gaat
• Douche koud
• Overwin een angst door de angst onder ogen te zien
• Verdiep je in de yama’s en niyama’s en kijk hoe je die toe kunt passen voor jezelf
• Onthoud dat alles altijd verandert en niets voor eeuwig is (ook het leven zelf niet)
• Geniet van wat je doet en geef het je volledige aandacht (en zet je telefoon eens uit)
• Hou in gedachten dat niks in de wereld echt van jou is, ook al voelt het soms zo. Oefen met non-attachement, niet-gehechtheid.

Het komt dus op heel veel manieren terug, wat logisch is aangezien het aan de basis ligt van de yoga filosofie.

Realiseer je dat de teksten complex zijn en erg oud, maar tegelijkertijd tijdloos. Ze bieden nog steeds hele waardevolle lessen voor een zinvol leven!

PS: de upanishads zijn het laatste gedeelte van de veda’s. Als je nog een stapje verder gaat dan kom je uit bij de Bhagavad Gita. Deze yoga teksten behoren niet tot de upanishads, maar bevatten de essentie van de kennis van de upanishads.