Verhoog je zelfbewustzijn met zelfreflectie

Het woord ‘zelfbewustzijn’ wordt maar al te vaak gebruikt door wie bezig is met spiritualiteit, yoga en persoonlijke ontwikkeling, maar vaak wordt het belang van no-nonsense zelfreflectie daarbij onderschat. Dat is jammer, want misschien is over jezelf kunnen nadenken wel het belangrijkste aspect van zelfbewustzijn.

Wat kunnen we leren van onszelf, hoe doe je aan zelfreflectie en waarom zou je het moeten doen? Allemaal vragen die hier een antwoord krijgen!

Zelfreflectie in Yoga is heel belangrijk. Een van de Niyama’s, namelijk de vierde niyama Svadhyaya, uit het Achtvoudige Pad van Yoga is hier volledig op gericht. – Rolf

Wat is zelfreflectie?

Zelfreflectie, of om het met een moeilijk woord te zeggen, metacognitie, is kortweg het vermogen om jezelf te observeren.

Je analyseert hierbij verschillende aspecten van jezelf, waaronder je cognitieve en emotionele processen, maar natuurlijk ook je gedrag.

Zelfreflectie helpt bij het inschatten van je eigen vaardigheden, maar ook je fouten en minder sterke punten. Bepaalde vragen komen hierbij naar de voorgrond:

• Wie ben ik en wat wil ik?
• Wat zijn mijn waarden?
• Waarom denk en handel ik op een bepaalde manier?
• Wat is die impact van mijn gedrag op anderen?

Zelfreflectie en Yoga komen samen in Svadhyaya

Als we het hebben over zelfreflectie in de context van Yoga, is het belangrijk om te kijken naar de Niyama’s, die deel uitmaken van het achtvoudige pad van Patanjali, auteur van enkele van de belangrijkste Yogageschriften in het Sanskriet.

De Niyama’s helpen je als individu om je bewuster te worden van jezelf en staan in die zin recht tegenover de Yama’s, die vooral te maken hebben met je relatie tot de uiterlijke wereld en andere mensen.

Alle Niyama’s zijn persoonlijke disciplines en waarheden die fungeren als houvast om goed te leven, maar hier speelt vooral Svadhyaya, de vierde Niyama, een belangrijke rol bij zelfreflectie.

Het woord ‘Svadhyaya’ zelf, dat bestaat uit de Sanskriet woorden ‘sva‘ (jezelf) en ‘Yaya of Dyaya‘ (studie, reflectie), getuigt al van het doel van deze Niyama. In feite behoren tot dit principe twee vormen van studie, allebei even belangrijk:

• De studie van jezelf, je eigen (gedrags)patronen, gedachten, gevoelens en levensdoel(en)
• De studie van de belangrijke Vedische geschriften, waaronder de Sutra’s, Veda’s en de Bhagavad Gita

Door beide te bestuderen en te begrijpen, bereik je precies de zelfkennis die nodig is om niet alleen gelukkig te zijn, maar ook goed te leven en uiteindelijk het Nirvana te bereiken.

De rol van de Niyamas, zoals de Svadhyaya, binnen de yogatraditie bewijst hoe belangrijk zelfreflectie is.

Het maakt onlosmakelijk deel uit van het achtvoudige pad naar verlichting en sluit in essentie aan bij de typisch westerse interpretatie van zelfreflectie, die weliswaar minder spiritueel van aard is.

Zelfreflectie is dus een belangrijk onderdeel van Yoga. Hiermee verhoog je je bewustzijn en dat is waar Yoga over gaat. Meer weten daarover? Kijk even naar onderstaande video.

Kan je te veel aan zelfreflectie doen?

Zelfreflectie is de studie van je innerlijke zelf en dus heel belangrijk om je bewust te worden van jezelf: het draagt bij aan zelfkennis en leidt je verder op het pad naar de verlichting.

Als je te weinig reflecteert over jezelf, ben je je niet bewust van je eigen gevoelens, neigingen en verlangens, maar ook niet van jouw impact op anderen.

Je kan eigenlijk niet echt te veel aan zelfreflectie doen, maar er is wel een kans dat je te veel in je hoofd gaat leven en het contact met de buitenwereld verliest.

De balans is dus belangrijk en ook daarbij kan Yoga helpen!

Voorbeeldvragen voor zelfreflectie

Als we het hebben over zelfreflectie, gaat het dus eigenlijk om zelfonderzoek en daarvoor zijn bepaalde vragen noodzakelijk. Het reflectieproces kan pas van start gaan als je die vragen stelt aan jezelf.

Er bestaan verschillende reflectiemodellen aan de hand waarvan gebruikers dieper over hun eigen gedrag, neigingen en gedachtepatronen kunnen reflecteren. Denk maar aan het reflectiemodel van Korthagen of Gibbs en het STARR-reflectiemodel.

In deze en meer modellen komen vaak vragen naar voren zoals:

• Waar ben ik goed in en waar ben ik minder goed in?
• Hoe gebruik ik mijn sterke en zwakke punten om te groeien?
• Welke uitdagingen zijn er in mijn professionele leven en/of privéleven en hoe kan ik die oplossen?
• Hebben die problemen een invloed op mijn gedrag?
• Hoe ver ben ik al gekomen en waar wil ik naartoe?

Hoewel een groot deel van deze vragen zelfkritisch zijn, wat betekent dat ze een stevige dosis (soms oncomfortabele) eerlijkheid vereisen, omvat zelfreflectie ook vragen die eerder motiverend zijn.

Bij nadenken over jezelf kan je bijvoorbeeld ook antwoorden op de vraag wat je blij maakt en welke dingen of zelfs mensen je beter loslaat voor je eigen bestwil.

Wat zijn de voordelen van zelfreflectie?

Het is nu al duidelijk dat zelfreflectie bijdraagt aan een beter begrip van jezelf, je invloed op anderen en situaties en de invloed van de wereld en andere mensen op jou.

Hoe vertaalt dat begrip zich precies in de praktijk? Hieronder een aantal voordelen van zelfreflectie:

1. Meer motivatie

Talloze studies hebben al aangetoond dat wie regelmatig aan zelfreflectie doet, gemotiveerder is en over het algemeen meer energie heeft. Dit effect is vooral merkbaar bij mensen in een leidinggevende positie op het werk.

2. Meer werkgeluk

Een andere studie heeft uitgewezen dat zelfreflectie op professioneel vlak ook zorgt voor meer werkgeluk en een verhoogde productiviteit. Interessant om te weten: als iedereen op de werkvloer aan zelfreflectie doet, is dat effect nog sterker!

3. Meer zelfvertrouwen

Het spreekt voor zich dat wie regelmatig over zichzelf reflecteert, zelfzekerder is. Dit maakt het dan weer gemakkelijker om bepaalde beslissingen te nemen, privé en professioneel.

Doordat de persoon in kwestie zich een duidelijker beeld kan vormen van complexe situaties en op basis daarvan de juiste beslissing kan nemen, zijn de resultaten ook beter. Dit zet op zijn beurt een positief sneeuwbaleffect in werking.

Onze ervaringen met zelfreflectie

Jorine – Zie (zelf)studie als een spel, wees nieuwsgierig, ontdek en geniet van het proces. Soms kom je dan misschien achter dingen die je moeilijk vindt van jezelf. Maar dat hoort erbij.

Conclusie

Aan zelfreflectie doen zou eigenlijk een dagelijkse oefening moeten zijn voor iedereen die bezig is met zelfontwikkeling en yoga. De voordelen ervan spreken voor zich en mits een beetje oefening hoeft het zelfs niet moeilijk te zijn.

Zolang je jezelf elke dag de juiste vragen stelt en eerlijk bent tegenover jezelf, ben je alvast goed op weg om jouw leven en dat van de mensen rondom jou gemakkelijker te maken!