Stiltespelletjes – Kinderen versus Stilte

Dit is een gastblog van Anna Stam van MATS Kinderyoga & Theater. 

Vorige maand schreef ik een blog met oefeningen kinderyoga voor in de auto; in deze blog schrijf ik over de stilte en maak ik jullie deelgenoot van één van mijn stilte-ervaringen.

Kinderen en stilte. Wellicht denk je nu: kunnen die twee samen in één zin genoemd worden? Natuurlijk kan dat. Sterker nog, dat is van groot belang. Dat besef ik helemaal na een reisje door Marokko dat ik afgelopen voorjaar maakte.

Echte stilte

Tijdens deze trip sliep ik een nacht in de Sahara. Die nacht deed ik een bijzondere ervaring op. De stilte. Maar dan niet de stilte die je kent in Nederland. Nee, échte stilte.

Ik kon de stilte in de woestijn met niets anders vergelijken. Ik hoorde daar helemaal niets. Geen wind, geen dieren, geen mensen, geen leefgeluiden, geen verkeer. Helemaal niets. Het was zelfs zo intens stil dat mijn brein zelf maar bedacht dat het een snelweg hoorde.

Terwijl ik op twee uur rijden afstand van het dichtstbijzijnde dorpje in the middle of nowhere zat. Onmogelijk dus. Blijkbaar is ons brein zo geprogrammeerd om iets van geluid te horen dat er dus altijd onrust in je lichaam heerst. Noem het stiltevervuiling.

Voorkom overprikkeling door bewustwording

Het is daarom van belang dat kinderen al van kleins af aan (vanaf peuterleeftijd) zich bewust worden van de kracht van stilte. Als je de stilte voelt, kun je bij je kern komen en voel je wie je bent en wat je wilt.

In onze drukke maatschappij is stilte zeldzaam. Als volwassene ben je vaak zelf zo druk. Je hebt een volle agenda en vliegt van hot naar her. Kinderen voelen deze onrust feilloos aan en kopiëren dit gedrag.  Ze weten niet beter.

Wanneer kinderen niet gewend zijn met de stilte en deze opeens aanwezig is kunnen ze dit als ‘beklemmend’ ervaren en deze stilte uit zichzelf opvullen met prikkels. Met overprikkeling en drukke en vermoeide kinderen als gevolg.

Wanneer je als volwassene regelmatig rust neemt, neemt je kind dat over. Samen de stilte opzoeken is dus geen overbodige luxe en het versterkt de band tussen ouder en kind. Een win-win situatie.

Stiltespelletjes

De stilte ervaren betekent niet dat het compleet stil hoeft te zijn. Dat kan dus ook niet, want het is nooit compleet stil (behalve in de Sahara dan).

En het idee is om je bewust te maken van juist de geluiden om je heen. Dit kan je kinderen eenvoudig leren door stiltespelletjes met ze te doen.

Stiltespelletjes zijn spelletjes waarbij je bewust naar de geluiden om je heen gaat luisteren. Stiltespelletjes zijn dus eigenlijk luisterspelletjes. Het doen van deze spelletjes bevordert ook nog eens het concentratievermogen en de creativiteit.

Stiltewandeling in de natuur

Wat leuk is om samen met je kind te doen is het maken een stiltewandeling in de natuur, bijvoorbeeld in het bos of op het strand. Geef elkaar van te voren een luisteropdracht mee. Wat kan je allemaal horen?

Bijvoorbeeld het ruisen van de wind door de bomen of over de zee, het kraken van takjes of het knisperen van zand onder je voeten, het ketsen van de golven op de branding en de vogels. En misschien kun je je eigen adem wel horen.

Na afloop van de wandeling vertel je elkaar wat je allemaal hebt beleefd. Hoe heb je de geluiden in deze stilte ervaren? Gaf het rust of werd je er juist onrustig van? Wat was je gevoel? En dit gevoel is voor ieder kind weer anders.

Stiltewandeling in de stad

Je kunt deze stiltewandeling zoals in de natuur ook in de stad doen. Welke verschillen ervaar je? Door juist deze twee verschillende wandelingen te doen leert het kind dat er drukke plekken met veel geluid zijn en dat er plaatsen zijn waar het stiller is en je meer tot rust komt.

Stiltetekening

Voor kinderen is het fijn om ervaringen om te zetten in iets creatiefs.  Na een stiltewandeling zou je bijvoorbeeld de ervaren stilte/geluiden kunnen tekenen of je kunt een collage maken.  Dit kan ook in stilte, maar dat hoeft niet perse. Vooral voor jonge kinderen is het praten over de stilte tijdens de creatieve oefening is een fijne uitlaatklep.

Geluidenbingo

Je kan een stiltespelletje helemaal leuk maken door een geluidenbingo te organiseren. Dit werkt precies zoals een gewone bingo met getallen, maar dan nu met geluiden.

Maak hiervoor een bingokaart (of noem het stiltekaart, geluidenkaart of wat jij wilt) en schrijf daarop in ieder vakje een ander geluid. Ga dan bijvoorbeeld in het park liggen en luister naar de geluiden. Als je een geluid hebt gehoord, streep je deze (uiteraard in stilte) af. Wie als eerste alle geluiden heeft gehoord, roept ‘bingo’ en verbreekt daarmee de stilte.

Variatie: als je veel diverse geluiden hebt opgeschreven, kan je er bijvoorbeeld ook een week- of dagproject van maken.

Levende stilte

Bovenstaande spelletjes zijn vormen voor passieve stiltebeleving. De stilte kan ook actief opgezocht worden door bijvoorbeeld eerst de muziek keihard aan te zetten, druk en veel te praten of met allemaal pannen tegen elkaar te slaan. Wanneer je daarna deze harde zelfgecreëerde geluiden stopzet, hoor je een levende stilte.

Visualisatie

Een visualisatie is een manier om de stilte in jezelf te ervaren. Tijdens een visualisatie luisteren kinderen met gesloten ogen naar een verhaaltje. Kinderen laten tijdens dit verhaaltje hun fantasie de vrije loop en belanden in een voor hen veilige interne wereld. Een wereld waarin ze even stil staan en kunnen ervaren wat ze op dat moment voelen. Een moment in stilte helemaal van henzelf.

Herhaling en variatie

En voor alle stiltespelletjes geldt: herhaling baart kunst en variatie houdt het leuk voor kinderen.

Wanneer een kind vaak een stiltespelletje doet, gaat het in het systeem zitten.

Stapje voor stapje raakt het kind dan steeds meer vertrouwd met een stilte moment zonder deze vervolgens (onbewust) te willen opvullen met geluiden. Een vaardigheid waar het kind de rest van zijn leven profijt van heeft.