Koans: meditatieve zen raadsels voor een nieuw perspectief
Koans, voor veel mensen zijn deze meditatieve raadsels binnen de zen volledig onbekend.
Een voorbeeldje:
Twee handen klappen en er is een geluid. Wat is het geluid van 1 hand? – Hakuin, zen meester.
Tja, probeer dat maar eens op te lossen 😉.
Dit is een voorbeeld van een klassieke koan, een zen-raadsel. Koans worden gebruikt tijdens meditatie in het zen boeddhisme. Het zijn raadsels waar geen rationele antwoorden op te geven zijn.
In dit blog kun je meer lezen over koans, zo kom je te weten:
- Hoe zen meditatie en koans gerelateerd zijn
- Wat koans precies zijn
- Waarom koans gebruikt worden
- Welke koans er onder andere zijn en hoe je hier zelf mee aan de slag kunt
Lees je mee?
Zen meditatie
Koans worden gebruikt in zen meditatie. In zen meditatie, ook wel Zazen genoemd, oefen je in observeren.
Je probeert het denkende brein zoveel mogelijk uit te schakelen zodat je voorbij het denken kunt gaan. Soms wordt het omschreven als ‘denken aan niet-denken’.
Dit vat zich perfect samen in de quote van Alan watts hieronder:
‘Zen is trying to point to the physical universe so that you can look at it without forming ideas about it’ – Alan Watts
Wat zijn koans?
Koans zijn korte verhalen of zinnen die bedoeld zijn om je in twijfel te brengen. Het woord ‘koan’ komt van het Chinese ‘gong’an’ of ‘kung-an’.
Het betekent vrij vertaald zoiets als publieke zaak of officieel voorstel. Best vreemd, want zoals je hierboven kunt lezen zijn koans een soort raadsels (Het eerste raadsel 😉).
Koans worden al eeuwen gebruikt als meditatie discipline door Zen meesters om hun studenten te testen en te onderwijzen. Daarbij helpt het hun om een diepere betekenis in het leven te vinden.
De eerste koans die bekend zijn stammen uit de Tang dynastie (jaar 618-906). Het wordt gezegd dat er ruim 1700 koans zijn. De twee grootste collecties koans stammen uit 1125 en 1228 en zijn samengesteld door Chinese priesters.
Waarom worden zen koans gebruikt?
De schrijver Philip Kapleau schrijft in zijn boek The Three Pillars of Zen, dat de rol van een koan niet is om je tot verlichting te brengen. Het is juist bedoelt om je de weg kwijt te laten raken en je tot wanhoop te drijven.
Je kunt jezelf door zo’n raadsel afvragen hoe je het onverklaarbare kunt verklaren. Hoe kan zo’n raadsel een punt hebben door geen punt te hebben? Of hoe kan het iets betekenen doordat het niks betekent?
Daar gaat het nu juist om. Het is een paradox.
Het draait er niet om dat je een intelligent antwoord vindt op het raadsel. Het achterliggende idee is juist dat je het niet op een analytische manier op kunt lossen en dat je inziet dat je intelligentie je nooit een compleet bevredigend antwoord kan geven. Hierdoor word je getriggerd om het op een intuïtieve manier te begrijpen. Een antwoord dat verder gaat dan onze geest. Een antwoord dat de niet-dualistische natuur van het leven laat zien.
De raadsels helpen je om comfortabel te worden met het onbegrijpbare.
De toepassing van de koan binnen Zen
Binnen de Zen worden koans door een leraar verteld aan een student. De leraar kent de student en zijn leertraject en kiest de koan uit die op dat moment past bij die specifieke student. De leraar kan daardoor de progressie van de student bepalen.
Koans gaan vaak gepaard met commentaar van de Zen meester.
Veel koans zijn erg ingewikkeld. Wil je ermee beginnen, dan kun je eens kijken naar een mooie bloem in een vaas. Stel daarbij de vraag: is deze bloem levend of dood?
Het dubbele is natuurlijk, dat de bloem er op dat moment mooi bij staat maar binnen een paar dagen verlept zal zijn. Tegelijkertijd moest de bloem geplukt worden om in het vaasje te kunnen zetten. Leeft de bloem dan nog of is de bloem al dood?
Hieronder vind je een aantal bekende, klassieke koans. Wil je met de onderstaande koans aan de slag? Dan is het belangrijkste dat je gaat zitten met de koan, net als in meditatie waarbij je bijvoorbeeld steeds focust op je adem.
Je brengt nu alleen je aandacht steeds naar de koan. Je zult merken dat je hoofd een oplossing wil bedenken, maar realiseer je dat het daar dus precies niet om gaat.
Als je denkt ‘ik heb ‘m’, dan gaat het z’n doel voorbij.
Voorbeelden van koans
- Het geluid van 1 hand die klapt
Aan het begin van dit blog noem ik deze meeste bekende koan over het geluid van één hand die klapt. Hier is ook een leuk, filmpje over gemaakt in de serie de Simpsons. Of het nou de bedoeling is of niet, Bart heeft daarin het raadsel direct opgelost 😉.
- Als je Boeddha ontmoet, dood hem dan
- Zonder goed of slecht te denken, laat me je originele gezicht zien voordat je vader en moeder waren geboren.
- Wat is Boeddha? – Drie pond vlas.
- Uit het niets ontstaat de geest
- Twee monniken twisten over een vlag. Een zegt ‘de vlag beweegt’. De ander zegt ‘de wind beweegt’. Een derde monnik loopt langs en zegt ‘niet de wind, niet de vlag, maar de geest beweegt’.
- Zenmeester Hyakujo vertelde zijn leerlingen dat degene die het meest vaardige antwoord op een vraag gaf, een nieuw klooster zou mogen starten. Hij zette een vaas met water op de grond en vroeg: ‘Wie kan zeggen wat dit is, maar zonder de naam ervan te noemen?’
De hoofdmonnik zei: ‘Niemand kan het een houten schoen noemen.’
Isan, de tenzo (kok), stootte de vaas met zijn voet om en ging naar buiten.
Hyakujo glimlachte en zei: ‘De hoofdmonnik heeft verloren.’ En Isan werd de meester van het nieuwe klooster.
Vind je het leuk om er nog wat meer over te weten? Er is een leuk animatiefilmpje van TED-ed van 5 minuten over koans:
Welke koans kun je zelf bedenken? Laat het me weten in een reactie onder dit blog!
Dit is een gastblog van Jorine Kuilman van Jorinekuilman.nl
Dit vind jij ook leuk!
Yoga jezelf gezonder en gelukkiger 🧘♀️🤸
Schrijf je net als 2100+ mensen in voor de video lessen in onze online Yoga studio. Volg onbeperkt lessen waar jij je goed bij voelt en die bij het ritme van jouw dag passen. Start nu met beter voor jezelf zorgen.Begin direct
Yoga inspiratie mails 🙏
Er schuilt een ontzettend mooie Yoga filosofie achter de houdingen die je doet op de mat. Iedere week delen we via onze mailtjes inspirerende en krachtige inzichten uit deze Yoga filosofie met 50.000+ mensen. Je kunt deze mailtjes ook gratis ontvangen door je hieronder in te schrijven:Je kunt jezelf op ieder gewenst moment met een druk op de knop weer uitschrijven. Door op de knop hieronder te drukken ga je er mee akkoord dat we je gegevens met zorg verwerken volgens onze privacyverklaring.
Bij deze mijn zelf bedachte Koan: Als je genoeg hebt wat wil je dan nog meer?
Heel mooi!
Groetjes,
Stephanie
Als je genoeg wil wat heb je dan nog meer?