Be Strong, Be Healthy, Be Happy!

Blog

6 apr 2021

Wat is Zen meditatie en hoe begin je er mee?

/
Geplaatst door
/
Comments16

Wat is zen meditatie eigenlijk? En hoe ga je ermee aan de slag?

‘Even helemaal Zen!’ Is een uitspraak die je vast wel eens gehoord hebt. Je hoort het vaak van mensen als ze even tot rust willen komen of ontspannen, dat het bijna als synoniem voor deze woorden wordt gebruikt.

  • Maar wat betekent Zen echt?
  • Waar kom Zen vandaan?
  • Wat is Zen Meditatie?
  • Wat is Zen Boeddhisme?
  • En heeft Zen een relatie met Yoga en Mindfulness?

Antwoorden op deze vragen vind je in deze handige handleiding over Zen en Zen meditatie!

zen meditatie

Wat is Zen (Boeddhisme)?

Zen komt zoals veel vergelijkbare filosofieën uit uit Oosten. Tot een aantal decennia geleden wisten we er in het westen vrij weinig van.

‘Zen’ is eigenlijk een afkorting van ‘Zen Boeddhisme’. Het gaat dan ook ongeveer 2500 jaar terug naar India, toen Siddharta Gautama het Boeddhisme introduceerde.

Zen richt zich voornamelijk op een staat van verlichting bereiken.

Ik heb de afgelopen tijd redelijk wat gelezen over Zen, en waar ik eigenlijk ben achter gekomen is dat Zen niet zo goed uit te drukken valt. Alsof je aan iemand die nog nooit honing op heeft, probeert uit te leggen hoe honing smaakt.

Zen proberen uit te leggen in woorden, betekent eigenlijk alleen maar dat je er beperkingen op gaat plakken.

Zen is iets wat je moet ervaren in plaats van het intellectueel proberen te begrijpen met je brein. Hetzelfde geldt eigenlijk voor Yoga en Mindfulness.

zen meditatie

Wat betekent Zen?

Zen, of Zazen is afgeleid van het woord ‘Dhyana‘. Dhyana ken je misschien nog wel, omdat dit ook een van de elementen van het achtvoudige pad van Yoga is.

Dhyana is eigenlijk meditatie. Het is een ononderbroken stroom van aandacht op een object, bijvoorbeeld de ademhaling.

Zen wordt ook wel Zazen genoemd. ‘Za’ betekent zitten. Je kunt Zazen dus zien als een zitmeditatie.

Wat is Zen meditatie?

De essentie van Zen meditatie is om het denkende brein uit te schakelen. Je gaat als het ware ‘dieper’ dan denken. Je probeert beelden en gedachten zo veel mogelijk uit te schakelen.

We zijn vaak geneigd om het lichaam, geest en de adem als iets wat los van elkaar staat te zien. Maar in Zen meditatie komen ze juist bij elkaar.

Lichaamshouding, ademhaling en je geest zijn daarom erg belangrijk bij Zen meditatie. Je lichaamshouding en de ademhaling zijn daarbij vooral ondersteunend aan de geest, om op deze manier je gedachtenstroom te kalmeren.

Zen meditatie uitleg

Je zithouding bij de Zen meditatie

Wanneer je aan de slag wilt gaan met Zen meditatie is je zithouding erg belangrijk. In feite komt deze zithouding sterk overeen met een meditatie die je bij een Yogales of Mindfulness meditatie zou doen. Traditioneel gezien is dit de lotushouding.

Veel mensen zijn echter niet in staan om op deze manier te zitten, omdat er een bepaalde flexibiliteit en mobiliteit van je spieren en gewrichten is vereist. Je kunt er daarom ook voor kiezen om in de halve-lotushouding, of de kwart-lotushouding te gaan zitten.

Als dit ook niet lukt kan je er voor kiezen om in de Burmese houding te gaan zitten. Het kan misschien prettig zijn om hiervoor een meditatiekussen te gebruiken.

Ook kan je er nog voor kiezen om op je knieën te gaan zitten, of gewoon in een stoel. Wanneer je op je knieën gaat zitten, is het gebruik van een meditatiebankje misschien een goed idee.

Klik hier voor een overzicht van alle zithoudingen tijdens Zen meditatie. Het belangrijkste is in ieder geval dat je rug recht is en dat de houding die je aanneemt ‘waardig’ is. Dit ondersteunt je meditatie.

In de video hieronder leggen we je meer uit over hoe je een meditatiekussen gebruikt om comfortabeler te zitten:

Positie van de handen tijdens de Zen meditatie

Tijdens de Zen meditatie hou je de handen in het kosmische mudra. Hierbij leg je de rechterhand met de handpalm naar boven in je schoot, en vervolgens leg je je linkerhand daarbovenop, ook met de handpalm naar boven. Als je linkshandig bent, dan doe je dit andersom.

Vervolgens laat je de topjes van de duimen van beide handen elkaar raken alsof ze een ei vasthouden. Deze mudra ondersteunt het naar binnen richten van je aandacht en het kalmeren van je gedachten.

De rug en nek

Het belangrijkste tijdens je zithouding is je rug. Deze moet recht zijn. Dit betekent dat er een kleine holling in de onderrug is. Zorg dus dat je niet inzakt tijdens het zitten of dat je te veel naar links of naar rechts leunt.

Je kaaklijn is lichtjes teruggetrokken, alsof je met je kruin de hemel aan wilt raken.

Mond & Tong

Hou je mond dicht en plaats je tong zachtjes tegen je gehemelte.

De ogen

Traditioneel gezien hielden mensen die Zazen meditatie deden hun ogen ongeveer half open. Zelf vind ik het veel prettiger om mijn ogen te sluiten, bij praktisch elke vorm van meditatie.

Wil je het dus volgens de traditionele manier doen, hou je ogen dan open. Ik hou mijn ogen altijd gesloten.

De ademhaling

Traditioneel gezien richtte Zen-meesters zich nooit op een bepaalde manier van ademhalen. Ze waren van mening dat de juiste manier van ademhalen automatisch bereikt werd als je de juiste houding aannam.

Toch zijn er een aantal richtlijnen waar je op kunt letten.

  • Adem door de neus en niet door de mond (behalve als je neus verstopt zit).
  • Richt je op het natuurlijke ritme van de ademhaling zoals deze in en uit je lichaam stroomt.
  • De ademhalingen zijn natuurlijk en kalm. De inademing en uitademing verstoren elkaar nooit.

In de video hieronder leggen we je wat meer uit over de Yoga ademhaling.

Zen meditatie oefening

Goed, nu je al deze dingen gelezen hebt weet je hoe je moet zitten, en hoe je moet ademen tijdens Zen meditatie.

Je weet dus wat je moet doen met je fysieke lichaam en met de adem. Nu de geest nog.

De meest gangbare Zen meditatie oefening die je kunt doen tijdens de meditatie is de ademhalingen tellen:

  1. Tel 1 op de inademing, en 2 op de uitademing. Zo ga je door totdat je bij 10 bent.
  2. Als je bij 10 bent begin je opnieuw bij 1.
  3. Als je gedachten afdwalen, – wat zeker gaat gebeuren – erken dan dat dit gebeurd is, en tel weer verder vanaf het getal waar je gebleven bent.
  4. Doe dit in het begin voor 10 tot 15 minuten.
  5. Als je goed op je ademhaling kunt focussen, dan zal je merken dat je hersenactiviteit zich synchroniseert met het rustige en kalme ruimte van de adem. Dit is een heerlijk gevoel en geeft je rust, ruimte, focus en helderheid. Je ruimt zo letterlijk je hoofd op van vervuilde gedachten die daar in ronddwalen. Zen meditatie is daarom heel goed geschikt om weer tot jezelf te komen.

Na je Zen meditatie-sessie open je rustig de ogen, blijf je nog even rustig zitten en navoelen. Spreek met je zelf af om dit gevoel mee te nemen tijdens de rest van je dag.

Als je je goed en comfortabel voelt met 10 tot 15 minuten kan je er steeds een paar minuutjes bij doen, totdat je uiteindelijk een sessie van een uur hebt. Let er wel op dat je hier dan de tijd voor moet hebben.

Als je je druk maakt omdat je eigenlijk de tijd niet hebt, hou het dan bij een kortere sessie. Liever wat korter dan helemaal niet.

zen boeddhisme

Zenmeditatie muziek

Sommige mensen vinden het prettig om tijdens de Zen meditatie rustige en kalme muziek op te zetten.

Persoonlijk vind ik dit niet prettig, maar je bent uiteraard vrij om hier mee te experimenteren.

De reden waarom ik geen muziek draai tijdens het mediteren (en tijdens Yoga) is vanwege de associaties die je met de muziek kan hebben.

Je bent juist opzoek naar interne kracht/motivatie/ontspanning/stilte vanuit jezelf. Als je muziek aanzet dan heb je hier bepaalde associaties mee en het beïnvloedt je sessie. Als de muziek er vervolgens niet is, dan zal je een heel ander gevoel hebben tijdens je sessie.

Zonder muziek is je sessie zo neutraal en natuurlijk mogelijk. Maar iedereen heeft hierbij zijn eigen voorkeuren. In de video hieronder gaan we daar wat dieper op in.

Wat is jouw ervaring met Zen meditatie?

Ik ben erg benieuwd of jij Zen meditatie zelf wel eens geprobeerd hebt en wat je ervaring hiermee is/was. Zelf vind ik het een hele prettige en simpele manier van mediteren. Een meditatie die je altijd zelf kunt doen, ook zonder begeleiding.

Laat me jouw ervaringen weten in de reacties hieronder!

Yoga jezelf gezonder en gelukkiger 🧘‍♀️🤸

Schrijf je net als 2100+ mensen in voor de video lessen in onze online Yoga studio. Volg onbeperkt lessen waar jij je goed bij voelt en die bij het ritme van jouw dag passen. Start nu met beter voor jezelf zorgen.
Begin direct

Yoga inspiratie mails 🙏

Er schuilt een ontzettend mooie Yoga filosofie achter de houdingen die je doet op de mat. Iedere week delen we via onze mailtjes inspirerende en krachtige inzichten uit deze Yoga filosofie met 50.000+ mensen. Je kunt deze mailtjes ook gratis ontvangen door je hieronder in te schrijven:
Je kunt jezelf op ieder gewenst moment met een druk op de knop weer uitschrijven. Door op de knop hieronder te drukken ga je er mee akkoord dat we je gegevens met zorg verwerken volgens onze privacyverklaring.

16 Responses

    1. Heyes ik ben 6 dagen gelden begonnen met mediteren. Een half uur per dag. Mijn heupen waren zo stijf dat ik eerst tegen een muren moest zitten met bene’n in halve kleermakeszit. Nu 6 dagen verder zit ik los in een halve lotushoding.een half uur lang. Na 3 dagen mediteren heb ik een sterke gewaarwording ervaren. Trillende benen en warm tot hete gloed op borstkast en zweverig gevoel niet gegrond. . Best heel heftig en heeft anderhalf uur geduurd. Heb het gelukkig dortstaan. De volgende geschreven voelde ik me licht wat gevoelig en ben die dag op mezelf gebleven. Mijn liezen en bekken zijn stijf en dus doe ik nu na de lopus houding an half uur een yin pose voor de liesbekkenstreek. Zodat oude afvalstoffen opgeruimd kunnen worden en ik weer sospel word. Be 53 jaar jong

      1. Rolf

        Dankje voor het delen Annet. Goed om te horen dat je inmiddels gemakkelijk in de halve lotushouding kunt zitten. Als je je niet gegrond voelt kan het helpen om je aandacht aan het einde van je meditatie helemaal onderin het bekken te brengen en het hier even te houden. Dit helpt je om te aarden en is een goed einde van je meditatie!

        Groetjes,

        Rolf

  1. Nova

    Hallo Rolf,

    allereerst bedankt voor de geweldige uitleg, vooral de houding van lichaam en handen vond ik erg nuttig om te weten.

    Ik heb echter een probleem met het focussen op de ademhaling, ik word daar bang en daardoor erg onrustig van wat soms nog wel uren aanhoud.

    Is er een andere manier of beter gezegd onderwerp oid waar ik me op kan concentreren tijdens het mediteren? Ik wil dit zo graag kunnen.

    Groetjes,
    Nova.

    1. Rolf

      Hoi Nova,

      Bedankt voor je reactie! Wat vervelend dat je je zo voelt als je focust op de ademhaling. In plaats van hier een weg om heen te vinden, is het misschien nuttig om je af te vragen waardoor het komt dat je het concentreren op de ademhaling zo onprettig vindt? De ademhaling is een geweldig gereedschap om zowel ons lichaam als onze geest te beïnvloeden en gezond te houden. Misschien dat wanneer je de de oorzaak van de angst achterhaald, je langzaam de relatie met je ademhaling kan gaan verbeteren zodat je weer leert om op de ademhaling te vertrouwen.

      Als je niet weet hoe je moet beginnen, dan raad ik je aan om iemand te zoeken die je hierbij kan helpen.

      Groetjes,

      Rolf

  2. Maddy

    Hoi Rolf,

    Zelf gebruik ik deze Zen meditatie ook als ik naar bed ga om in slaap te vallen. Dus lekker warm onder je dekbed. Ook visualiseer ik er wel eens de getallen bij. Dus bv. bij een inademing komt de 1 naar me toe en bij een uitademing laat ik deze een dan weer verdwijnen. Vervolgens kun je er ook nog kleuren bij visualiseren en begin ik steeds opnieuw bij 1 als ik toch afdwaal.
    Het mooiste is als je ’s morgens niet meer weet waar je geeindigd bent ’s avonds. ?

    1. Rolf

      Leuk om te horen Maddy! En bedankt voor het delen van de variaties. Je slaapt vast hartstikke lekker na de oefening! 😉

  3. jennifer

    hallo Rolf

    Allereerst wat een geweldige website heb je echt een inspiratie bron!

    Ik mediteer al zon jaar of 6 maar de Zen meditatie intensief zon 2 jaar Ik ben de Zen meditatie gaan doen omdat ik een heel roerig leven heb gehad een verleden wat ik niet kon verwerken en niet los kon laten veel teveel piekerde en negatieve gedachtes vastpakten Ik ben Zen mediatie en Yoga bij mijn in de buurt gaan doen puur om de discipline voor mezelf erin te houden en een steun voor mijn mede Zen beoefenaars ze kunnen zijn Zen is een discipline waarmee we in beginsel begrip en inzicht in onszelf ontwikkelen ik voel me er erg goed bij het is een onderdeel van mijn leven geworden ik zou het iedereen aanraden!

    1. Rolf

      Hi Jennifer! Bedankt voor je complimenten! 🙂

      Goed om te horen dat je zoveel aan de Zen meditaties hebt! Het helpt inderdaad heel erg om meer inzicht te krijgen over jezelf en dit geeft je handvatten op je persoonlijk te ontwikkelen.

      Goed om te horen dat je dit ervaart!

  4. Claire

    Hiii ik mediteer nu al 986 dagen (vraag niet waarom ik dat tel) en ik doe het ongeveer drie uur per dag, ik begon omdat ik veel stres had en dat kan wel erg vervelend worden. nu ik mediteer kom ik ècht tot rust en ik raad het ook echt iedereen aan! En dit is echt een goede uitleg! Bijna iedereen van mijn familie heeft het wel gelezen en is hierdoor ook begonnen!
    En ik vind het heel erg goed dat jullie dit delen!

    1. Rolf

      Wow Claire, wat ontzettend goed zeg! Daar heb ik ontzettend veel respect voor! Dank voor je complimenten en wat gaaf dat ook je familie hierdoor is begonnen! Zeker doorgaan met wat je doet en je enthousiasme blijven verspreiden!

  5. Berend

    Hoi Rolf,

    Het is een prachtig stuk om te lezen en makkelijk leesbaar voor mensen die hiermee willen beginnen, maar ook voor ‘ervaren’ mensen als eye-opener. Zelf beoefen ik de traditionele Zenmeditatie al sinds ergens rond 1995. Soms met tussenpozen van niet tot minder, maar dan is er altijd wel weer iets waardoor ik de rust nodig heb.

    Wat ik in jouw stuk een beetje mis, is het ontstaan van de endorfines door met name de zithouding. Dit draagt mede bij aan het gevoel van rust en geluk. Echter kan juist het “ongemak” van de zithouding ervoor zorgen dat mensen die het willen gaan beoefenen daarop afhaken, voordat de gewenning is ingetreden.
    Wellicht heb je het ook bewust niet vermeld om het voor een ieder leesbaar te houden.

    Ik heb juist jouw stuk nu met iemand gedeeld, die deze vorm van meditatie goed kan gebruiken. Helder geschreven en ook niet helemaal van; ‘zo moet het’. Juist jouw uitleg met de verschillende methoden geeft ruimte om een eigen optimale invulling eraan te geven. Soft-focus of ogen dicht, muziek of geen muziek… van die kleine dingen die het gangbaar maken voor eigenlijk iedereen.

    1. Rolf

      Hi Berend! Bedankt voor je reactie en je toevoegingen. Je hebt helemaal gelijk. We maken bij het schrijven van de blogs altijd de afweging tussen hoe diep we ergens op ingaan en de leesbaarheid en tijd die het kost, vandaar dat dit er nu niet in staat. Maar het is zeker een goede toevoeging, dus bedankt!

    1. Stephanie van der Linden

      Hi Linda,

      Bedankt voor je reactie. Heel veel plezier en succes met de oefening.

      Groetjes,
      Stephanie

      Happy with Yoga

Laat een reactie achter